Niedomykalność zastawki mitralnej to wada serca polegająca na wstecznym przepływie krwi z lewej komory do lewego przedsionka, spowodowanym nieprawidłowym zamknięciem płatków zastawki mitralnej (niedomknięciem). Wada ta występuje z podobna częstotliwością u obu płci a częstość występowania zwiększa się z wiekiem oraz ze wzrostem ciśnienia tętniczego krwi. U 10-40% osób poddanych badaniu echokardiograficznemu stwierdza się niewielki przeciek (tzw. fizjologiczna fala zwrotna).

Przyczyny niedomykalności zastawki mitralnej

Niedomykalność przewlekła:

• Choroby zapalne: choroba reumatyczna, toczeń rumieniowaty układowy, twardzina układowa.
• Zmiany zwyrodnieniowe aparatu zastawkowego.
• Choroby mięśnia sercowego: choroba niedokrwienna serca, kardiomiopatia rozstrzeniowi, kardiomiopatia przerostowa.
• Wady wrodzone.

Niedomykalność ostra:

• Infekcyjne zapalenie wsierdzia.
• Uraz płatków.
• Pęknięcie struny ścięgnistej.
• Choroby mięśni brodawkowatych (np. pęknięcie w przebiegu zawału serca)
• Śluzak lewego przedsionka.

Przebieg niedomykalność zastawki mitralnej

W ostrej niedomykalności, powstającej w krótkim lub bardzo krótkim czasie, lewy przedsionek i lewa komora zostają nagle przeciążone i nieprzygotowane nie mogą pomieścić cofającej się krwi. Zmniejsza się objętości krwi, która powinna zostać przepompowana na obwód ciała i może dojść do wystąpienia wstrząsu kardiogennego. W przypadku dużej niedomykalności układ krążenia często nie może znieść przeciążenia i trzeba w trybie pilnym operować chorego. Ostra niedomykalność zastawki mitralnej ma przebieg gwałtowny i w przypadkach nieleczonych operacyjnie prowadzi zwykle do zgonu.

Przewlekła niedomykalność zastawki dwudzielnej rozwija się przez wiele lat bezobjawowo, niemniej ma tendencje do nasilania się z czasem. W miarę narastania niedomykalności dochodzi do powiększenia jam serca połączonego z przerostem mięśnia. Chory może nadal  nie mieć żadnych objawów nawet podczas intensywnego wysiłku fizycznego, gdyż serca kompensuje istniejącą nieprawidłowość. Czas trwania fazy wyrównanej niedomykalności mitralnej bywa różny, ale może sięgać wielu lat. W tym czasie, skutek utrzymującego się przeciążenia, stopniowo dochodzi do dysfunkcji lewej komory i upośledzonego wyrzucania krwi. Korekcja niedomykalności powinna nastąpić zanim nasilą się objawy niewydolności lewej komory a zmiany w sercu staną się nieodwracalne.

Przewlekła niedomykalność zastawki mitralnej spowodowana niedokrwieniem (tzw. niedokrwienna niedomykalność) powstaje wskutek niedokrwienia (zawału) serca i jego przebudowy. Rokowanie jest znacznie gorsze niż w przypadku niedomykalności mitralnej z innych przyczyn. Wynika to z faktu, że dodatkowo występuje dysfunkcja lewej komory po zawale serca.

Objawy niedomykalności zastawki mitralnej

Objawy w przewlekłej niedomykalności mitralnej:

• uczucie zmęczenia,
• duszność,
• kołatanie serca,
• objawy prawo komorowej niewydolności serca: powiększenie wątroby, obrzęki kończyn dolnych.

Jeżeli niedomykalność narasta powoli, dolegliwości mogą mieć charakter łagodny również w dużej niedomykalności, co jest związane z tym, że chorzy stopniowo ograniczają aktywność fizyczną.

Objawy w ostrej niedomykalności mitralnej mogą być gwałtowne: duszność, spadek ciśnienia tętniczego, wstrząs kardiogenny.

Leczenie niedomykalności zastawki mitralnej

1.    Leczenie zachowawcze - nie ma przyjętego leczenia farmakologicznego  u chorych z niedomykalnością zastawki mitralnej bez objawów podmiotowych, z prawidłową kurczliwością lewej komory. Chorzy, u których występuje rytm zatokowy a wymiary lewe komory i lewego przedsionka są prawidłowe mogą wykonywać ćwiczenia fizyczne bez ograniczeń.

2.    Leczenie operacyjne  - naprawa (zalecana jeżeli zastawka się do tego kwalifikuje) lub wymiana zastawki mitralnej.