ZABURZENIA RYTMU SERCA

Serce ma swój własny układ elektryczny, który inicjuje skurcze serca i kontroluje ich rytm. Impulsy elektryczne o których mowa, powstają i są przewodzone w tzw. układzie bodźcoprzewodzącym. Najwyższe jego piętro i zarazem miejsce gdzie powstają impulsy stanowi węzeł zatokowo-przedsionkowy. Następnie są one przewodzone do węzła przedsionkowo-komorowego i potem tzw odnogami pęczka Hisa, prawą i lewą, są przewodzone do mięśnia komór. Praca układu bodźcoprzewodzącego, mimo że jest w pewnym sensie autonomiczna, czyli niezależna, podlega dość ścisłemu nadzorowi układu nerwowego oraz wpływom biochemicznym (jest m.in. zależna od stężenia jonów wapnia, potasu, a w mniejszym stopniu sodu we krwi) i hormonalnym (np. adrenaliny i tyroksyny), temperatury, ciśnienia śródnaczyniowego itd.

W warunkach prawidłowych serce powinno kurczyć się rytmicznie od momentu podjęcia pracy w okresie płodowym do czasu zakończenia życia, czyli biologicznej śmierci organizmu. Fizjologicznie, czyli w warunkach prawidłowego funkcjonowania zdrowego organizmu, częstość akcji serca jest zmienna, zależna od wieku, tzn. bardzo szybka w wieku płodowym, szybka w wieku niemowlęcym, wolniejsza w wieku dziecięcym i z 68-74 uderzeniami na minutę w warunkach spoczynkowych dorosłego człowieka. Nadrzędny wpływ regulacyjny na czynność całego organizmu ma kora mózgu, więc serce także podlega jej wpływom.

Zaburzenia rytmu pracy serca, czyli arytmie, pochodzą z zaburzeń rytmiczności lub częstotliwości powstawania bodźców we wspomnianym wyżej węźle zatokowym lub też z zaburzeń ich przewodzenia w tzw. układzie przewodzącym, czyli tzw. bloków. W zależności od lokalizacji w układzie przewodzącym utrudnień przewodzenia bodźców wyróżnia się różne typy bloków. Zaburzenia rytmu pracy serca mogą też występować z powodu nadpobudliwości mięśnia sercowego, jego nadmiernego reagowania na bodźce i wyzwalania skurczów dodatkowych z tzw. pozazatokowych ośrodków bodźcotwórczych. Dochodzi wówczas także do zmian częstości lub nieregularności pracy serca.

Zmiany rytmu serca polegają na:

 przyspieszeniu lub zwolnieniu prawidłowego, tzn. zatokowego, rytmu serca z zachowaniem regularności pobudzeń,

 pojawieniu się skurczów dodatkowych, wyzwalanych z różnych ognisk bodźcotwórczych,

 wypadaniu oczekiwanych skurczów serca,

 bezładnym pojawianiu się komorowych skurczów serca na skutek nieregularnego, chaotycznego przewodzenia pobudzeń z przedsionków do węzła przedsionkowo-komorowego i następnie do komór.

 W sytuacjach, gdy zaburzenia rytmu serca zagrażają zdrowiu lub życiu, lekarze zalecają wszczepienie stymulatora, zwanego popularnie rozrusznikiem. Najczęstszym wskazaniem do wszczepienia stymulatora jest bradykardia, czyli bardzo wolne bicie serca (serca bije zbyt wolno, aby pokryć zapotrzebowanie organizmu na tlen i substancje odżywcze podczas codziennych czynności lub wysiłku).

Najczęstsze postacie bloku przedsionkowo-komorowego (zwanego także blokiem A-V):

blok I^o - wszystkie pobudzenia przedsionków są przewodzone do komór, ale czas przewodzenia jest przedłużony i przekracza 200ms.

blok II^o - nie wszystkie pobudzenia przedsionków są przewodzone do komór. W bloku typu I (tzw. blok Mobitz I lub peridyka Wenckebacha) ujawnia się stopniowe wydłużenie odstępu PR aż do momentu zablokowania kolejnego pobudzenia przedsionkowego. Blok typu II (tzw. blok Mobitz II) charakteryzuje się stałym odstępem PR i okresowym zablokowaniem załamka P, który nie zostaje przewiedziony do komór

blok III^o - blok zupełny, w którym pobudzenia z przedsionków nie docierają do komór, przedsionki i komory pracują niezależnie, przy czym zastępczy rytm komór jest wolniejszy od rytmu przedsionków.

Wskazania do wszczepienia stymulatora:

  bradykardia - zespół chorego węzła zatokowego

  przebiegający z objawami blok AV III^o lub II^o

  blok III^o lub II^o po przezskórnej ablacji lub operacji zastawkowej, gdy nie można spodziewać się ustąpienia bloku

  choroby nerwowo-mięśniowe (miotoniczna dystrofia mięśniowa, zespół Kearns- Sayre) przebiegające z blokiem III^o lub II^o

  bloki śródkomorowe - napadowy blok A-V III^o, blok A-V II^o typu Mobitz II, naprzemienny blok odnóg pęczka Hisa

Układ stymulujący słada się ze stymulatora i elektrody. Stymulator zawiera część elektroniczną i baterię. Elektroda stymulatora zamyka obwód elektryczny między stymulatorem a sercem. Działanie układu stymulujacego opiera się na dwóch funkcjach: stymulacji i sterowaniu.

• stymulacja oznacza, że generator wysyła impulsy elektryczne do serca przez elektrodę. Impulsy zapoczątkowują uderzenie serca. Stymulator pobudza serca tylko wtedy, gdy jego natoralny rytm ulega zahamowaniu, jest nieregularny z długimi pauzami albo jest zbyt wolny.

• Sterowanie ozancza, że stymulator śledzi (monitoruje) naturalną aktywność elektryczną serca i reaguje na nią. Jeżeli stymulator odbierze naturalne pobudzenie serca w okreslonym czasie, nie wyśle kolejnego impulsu elektrycznego.

U większości chorych stymulator likwiduje dolegliwości. Nie ma jednak mozliwości uzdrawiania serca, a jest tylko sposobem leczenia zaburzeń rytmu serca lub przewodzenia. Stymulator nie zapobiega chorobom serca, ani nie hamuje ich rozwoju.