Choroba niedokrwienna serca zwana też chorobą wieńcową lub dławicą piersiową jest wynikiem schorzenia tętnic wieńcowych, doprowadzających do serca krew bogatą w tlen i  substancje odżywcze.

Ściana zdrowej tętnicy jest od wewnątrz gładka. Wyścielają ją komórki śródbłonka, które mają zdolność do wydzielania związków rozszerzających naczynia krwionośne m.in. tlenku azotu, oraz przepuszczają niezbędne składniki odżywcze. Gdy komórki śródbłonka zostają uszkodzone (np. przez wirusy, bakterie czy związki chemiczne), mogą przepuszczać także większe cząstki. Wówczas w ścianie tętnicy odkładają się masy cholesterolu i innych lipidów. Tworzące się złogi, zwane blaszkami miażdżycowymi, zwężają światło naczynia. Zwężonym naczyniem przepływa mniej krwi, a tym samym mniej tlenu. Proces ten, nazywany miażdżycą naczyń krwionośnych rozpoczyna się już w młodym wieku, dotyczy wszystkich tętnic w organizmie człowieka i prowadzi do powstania takich schorzeń jak choroba niedokrwienna serca, udar mózgu czy choroby naczyń obwodowych.

W przypadkach zbyt wysokiego czy zbyt niskiego ciśnieniaprzepływającej krwi lub też niedostatecznego wysycenia krwi tlenem, zdrowe naczynia krwionośne potrafią reagować miejscowym rozszerzeniem lub zwężeniem średnicy, regulując w ten sposób ilość dostarczanej krwi. Ściana zmiażdżycowanego naczynia jest jak „sztywna rura" i przez to pozbawiona możliwości tzw. autoregulacji.

 NAJCZĘSTSZĄ PRZYCZYNĄ CHOROBY NIEDOKRWIENNEJ SERCA JEST MIAŻDŻYCA TĘTNIC WIEŃCOWYCH (> 98% CHORYCH)

Przyczyny choroby niedokrwiennej serca:

• miażdżyca tętnic wieńcowych,

• skurcz tętnicy wieńcowej,

• zator tętnicy wieńcowej,

• zapalenie tętnic wieńcowych (guzkowe zapalenie tętnic, choroba Kawasakiego, toczeń rumieniowaty układowy, kiła),

• zakrzepica (wskutek np.: nadpłytkowości, czerwienicy prawdziwej, w stanach zwiększonej krzepliwości krwi - zespół antyfosfolipidowy),

• wady naczyń wieńcowych (odejście lewej tętnicy wieńcowej od tętnicy płucnej, przetoki wieńcowe, tętniaki tętnic wieńcowych),

• zmniejszenie podaży tlenu w stosunku do zapotrzebowania (zwężenie ujścia aorty, kardiomiopatia przerostowa, niedokrwistość, zatrucie tlenkiem węgla, długotrwała hipotonia),

• uraz tętnicy wieńcowej.

Choroba niedokrwienna serca jest szerokim pojęciem obejmującym wszystkie stany niedokrwienia serca, bez względu na przyczynę.

Wyróżniamy następujące postacie choroby niedokrwiennej serca:

•    Stabilne zespoły wieńcowe:

- stabilna choroba wieńcowa,

- dławica związana z mostkami mięśniowymi nad tętnicami wieńcowymi.

•    Ostre zespoły wieńcowe:

- dławica naczynioskurczowa tzw. odmiana Prinzmetala,

- niestabilna choroba wieńcowa,

- zawał serca.

Gdy ilość dostarczanego tlenu nie zaspokaja potrzeb mięśnia sercowego, prowadzi to do wystąpienia bólu w klatce piersiowej. Dzieje się tak np.: podczas wysiłku, kiedy serce musi zapewnić dopływ tlenu i składników odżywczych do pracujących mięśni, szybciej się kurczy lecz jednocześnie samo nie jest prawidłowo dotlenione i odżywione.Zaprzestanie wysiłku i chwila odpoczynku (serce zmniejsza swoją pracę) lub zażycie nitrogliceryny, która rozszerza naczynia wieńcowe, powodując ustąpienie dolegliwości. W takim przypadku mówimy, że pacjent ma dławicę wysiłkową bądź stabilną postać choroby niedokrwiennej serca.

Niekiedy pod wpływem złożonych czynników może dojść do zmian w obrębie blaszki miażdżycowej, jej niestabilności i pęknięcia. Do uszkodzonej powierzchni przylegają m.in. płytki krwi i komórki zapalne. Tworzy się zakrzep przymykający światło naczynia i istotnie blokujący przepływ krwi. Występują bóle spoczynkowe charakterystyczne dla niestabilnej choroby wieńcowej. Objawy niestabilnej choroby serca najczęściej przypominają objawy stabilnej  choroby wieńcowej lecz są bardziej nasilone, trwają dłużej, mogą wystąpić także w spoczynku  i nie ustępują po podaniu nitrogliceryny.

Zdarza się, że przyczyną niedokrwienia może być nie zakrzep lecz skurcz tętnicy wieńcowej. Mówimy wtedy o dławicy naczynioskurczowej (zwanej inaczej dławicą Prinzmetala).

Jeżeli tętnica zostanie całkowicie zamknięta (np.: przez zakrzep powstający na pękniętej lub owrzodziałej blaszce miażdżycowej), tkanki zaopatrywane przez to naczynie krwionośne w krótkim czasie ulegają martwicy. Rozwija się zawał serca.