Niedomykalność zastawki aortalnej polega na wstecznym przepływie krwi z aorty do lewej komory spowodowanym nieprawidłowym zamknięciem płatków zastawki aortalnej (zastawka niedomyka się).  Biorąc pod uwagę czas rozwoju wady zastawki, niedomykalność dzielimy na: ostrą i przewlekłą. W przewlekłej niedomykalności  zastawki aortalnej cofająca się krew prowadzi do wzrostu objętości lewej komory serca i przeciążenia objętościowego oraz wyrównawczego przerostu mięśnia. Z upływem czasu i nasilania się wady serce stopniowo coraz bardziej się powiększa i zmniejsza się kurczliwość lewej komory. W skrajnych przypadkach rozwija się nadciśnienie płucne. Niedomykalność przewlekła zwykle przez kilkanaście lat przebiega bezobjawowo a śmiertelność roczna u chorych bezobjawowych z dobrą kurczliwością lewej komory jest <0,2%/rok. Przebieg ostrej niedomykalności zastawki aortalnej zależy od wywołującej ją choroby podstawowej.

Przyczyny niedomykalności zastawki aortalnej

• Wrodzone - nieprawidłowa, inna niż trójpłatkowa zastawka, uszkodzenie płatków zastawki w innych wadach wrodzonych.
• Infekcyjne zapalenie wsierdzia.
• Układowe choroby tkanki łącznej - choroba reumatyczna, reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
• Zmiany zwyrodnieniowe.
• Poszerzenie aorty wstępującej - nadciśnienie tętnicze, zespół Marfana, zapalenie.
• Rozwarstwienie aorty wstępującej

Objawy niedomykalności zastawki aortalnej

Ostra niedomykalność zastawki daje najczęściej szybko rozwijającą się duszność oraz towarzyszące objawy choroby wyjściowej np. ból w rozwarstwieniu aorty , cechy zakażenia w infekcyjnym zapaleniu wsierdzia.

Przewlekła niedomykalność zwykle przez wiele lat przebiega bezobjawowo. Najczęściej zgłaszanym objawem jest uczucie zmęczenia.

Rozpoznanie zwężenia zastawki aortalnej

Podejrzenie zwężenia zastawki aortalnej wzbudza obecność szmeru podczas osłuchiwania serca (szmer rozkurczowy). Badanie , które pozwala z niemal 100% swoistością postawić rozpoznanie to echokardiografia. Echokardiografia  pozwala ocenić stopień zaawansowania wady, czynność skurczową lewej komory, wymiary jam serca i aorty wstępującej oraz ewentualne uszkodzenie płatków zastawki wskutek np. zapalenia.

Leczenie

U chorych z rozpoznaną łagodną i umiarkowaną niedomykalnością zastawki aortalnej z prawidłowa kurczliwością serca, bez objawów klinicznych, leczenie nie jest potrzebne.

Chorzy z przewlekłą, ciężka niedomykalnością zastawki aortalnej i z występującymi objawami powinni być kierowani do leczenia operacyjnego.  Także chorzy bezobjawowi, u których stwierdza się postępujące pogorszenie się  kurczliwości serca z powiększaniem się lewej komory oraz chorzy z poszerzeniem aorty wstępującej powinni być konsultowani przez kardiochirurga celem kwalifikacji do dalszego leczenia.

W ostrej, ciężkiej niedomykalności aortalnej konieczna jest pilna interwencja chirurgiczna.

Operacja polega na naprawie zastawki aortalnej lub wymianie zmienionej zastawki na protezę mechaniczną lub biologiczną

Niedomykalność aortalna u młodych osób

1.   Niedomykalność zastawki aorty u kobiet w ciąży

Izolowaną niedomykalność zazwyczaj można leczyć zachowawczo, stosując diuretyki i w razie potrzeby leki rozszerzające naczynia. Inhibitory ACE uważa się za niebezpieczne dla płodu i z tego powodu przeciwwskazane. Kobiety z objawami podmiotowymi lub przedmiotowymi niewydolności lewokomorowej powinno się uważnie obserwować w czasie porodu.

Leczenie operacyjne w okresie ciąży powinno się brać pod uwagę tylko w przypadku wystąpienia opornych na leczenie zachowawcze objawów niewydolności serca, niezależnie od wielkości lub czynności skurczowej lewej komory.

2.    Niedomykalność zastawki aorty u młodzieży i młodych dorosłych

Niedomykalność jest rzadką izolowaną wadą wrodzoną, aczkolwiek można ją spotkać u młodzieży i młodych dorosłych (<30 lat) z dwupłatkową zastawką aorty, odosobnionym zwężeniem podzastawkowym aorty lub wypadaniem jednego z płatków zastawki aorty do ubytku w przegrodzie międzykomorowej. Często jest następstwem prób poszerzania zwężenia zastawki za pomocą balonu lub walwotomii chirurgicznej, choroby tkanki łącznej albo operacyjnego przemieszczenia tętnicy płucnej do pozycji aortalnej (operacja Rossa albo korekcja przełożenia pni tętniczych).

Wskazania do operacji izolowanej dużej AR lub złożonej wady aortalnej są podobne jak u dorosłych. Leczenie operacyjne obejmuje zwykle wymianę zastawki na mechaniczną lub biologiczną, ale niekiedy wykonuje się operację Rossa lub operację naprawczą zastawki aorty.

Niedomykalność zastawki aortalnej a aktywność fizyczna

Chorzy z niedomykalnością zastawki aortalnej, bez objawów podmiotowych i z prawidłową czynnością skurczową lewej komory mogą brać udział we wszystkich formach zwykłej dziennej aktywności fizycznej, w tym także wykonywać lekkie ćwiczenia fizyczne, a w niektórych przypadkach nawet uprawiać sport wyczynowy; powinni natomiast unikać wysiłków izometrycznych. Zanim chory zacznie uprawiać sport, wskazane jest wykonanie u niego próby wysiłkowej.