W jakim celu wszczepia się stymulatory serca?

Stymulatory łagodzą objawy zaburzeń rytmu serca. Dzieje się tak dzięki przywróceniu prawidłowej częstotliwości skurczów, gdyż prawidłowy rytm serca zapewnia warunki do odpowiedniego zaopatrzenia organizmu w krew. U większości chorych stymulator likwiduje dolegliwości. Nie ma jednak mozliwości uzdrawiania serca, a jest tylko sposobem leczenia zaburzeń rytmu serca lub przewodzenia. Stymulator nie zapobiega chorobom serca, ani nie hamuje ich rozwoju.

Informacje dotyczące wskazań do wszczepienia stymulatora serca można znaleźć w dziale: Choroby układu krążenia.

 Jak zbudowany jest stymulator?

Układ stymulujący składa się ze stymulatora i elektrody. Stymulator zawiera część elektroniczną i baterię. Elektroda stymulatora zamyka obwód elektryczny między stymulatorem a sercem. Działanie układu stymulujacego opiera się na dwóch funkcjach: stymulacji i sterowaniu.

• Stymulacja oznacza, że generator wysyła impulsy elektryczne do serca przez elektrodę. Impulsy zapoczątkowują uderzenie serca. Stymulator pobudza serca tylko wtedy, gdy jego natoralny rytm ulega zahamowaniu, jest nieregularny z długimi pauzami albo jest zbyt wolny.

• Sterowanie oznacza, że stymulator śledzi (monitoruje) naturalną aktywność elektryczną serca i reaguje na nią. Jeżeli stymulator odbierze naturalne pobudzenie serca w okreslonym czasie, nie wyśle kolejnego impulsu elektrycznego.

Bateria oraz elektroniczny element są szczelnie zamknięte w metalowej obudowie. Bateria dostarcza energię potrzebną do stymulacji i w typowych warunkach może pracować przez wiele lat. Obwody elektroniczne to właściwie mały komputer we wnętrzu stymulatora, który kontroluje rytm i intensywność impulsów elektrycznych wysyłanych do serca. W skład stymulatora wchodzi również elektroda stymulatora, czyli pokryty izolacją, mocny i elastyczny przewód, który przewodzi impulsy elektryczne ze stymulatora do serca. Dany rozrusznik może mieć jedną lub kilka elektrod - ich liczba zależy od typu stymulatora. Eletroda  najczęściej jest umieszczana na wewnętrznej powierzchni serca, lecz w niektórych sytuacjach można ją przymocować na powierzchni zewnętrznej (są to tzw. elektrody nasierdziowe czyli epikardialne).

Jakie są rodzaje układów stymulujących?

Stymulatory są zbudowane tak, aby móc pobudzać jednąa lub dwie jamy serca - mówimy wówczas o stymulacji jednojamowej i dwujamowej.

Stymulacja jednojamowa - układy jednojamowe służą do stymulacji prawego przedsionka lub prawej komory. Używa się wówczas tylko jednej elektrody. Układ z elektrodą zamocowaną w prawym przedsionku koryguje zaburzenia wynikające z niewydolności węzła zatokowego. Grupę tych zaburzeń określa się mianem zespołu chorego węzła zatokowego. W tej chorobie rytm wytwarzany przez węzeł zatokowy jest niemiarowy lub zbyt wolny w stosunku do potrzeb organizmu. Stymulator z elektrodą umieszczoną w prawym przedsionku koryguje niemiarową lub zbyt wolną akcję serca. Układ z elektrodą umieszczoną w prawej komorze poprawia zaburzenia wynikające z bloku serca (tzw. blok przedsionkowo-komorowy). W bloku przedsionkowo-komorowym rytm serca jest niemiarowy i zbyt wolny, ponieważ przewodzenie impusów powstających w wężle zatokowym jest blokowane. Czasami pobudzenie z przedsionka dociera do komór, a czasami nie.

Sytmulacja dwujamowa - w układzie dwujamowym stymuluje się zarówno prawy przedsionek, jak i prawą komorą. Do takiej stymulacji potrzeba dwóch elektrod. Jedna jest umieszczona w prawym przedsionku, druga w prawej komorze. Stymulacja w układzie dwujamowym oznacza, że stymulator odbiera (monitoruje) pobudzenia elektryczne powstające zarówno w przedsionkach, jak i w komorach. Na tej podstawie decyduje się, czy któraś z jam wymaga stymulacji. Stymulator zapewnia także właściwe opóźnienie skurczu komór w stosunku do skurczu przedsionków. dzięki stymulatorowi dwujamowemu zachowana jest naturalna sekwencja skurczu jam serca.

Na czym polega adaptacja częstotliwości?

Naturalny rytm zdrowego serca zwalnia i przyśpiesza wielokrotnie w ciągu doby. Serce bije wolniej w spoczynku i we śnie, a szybciej pod wpływem wysiłku lub emocji. W taki sposób serce reaguje na zmieniające się zapotrzebowanie organizmu na krew w różnych warunkach aktywności fizycznej. Gdy dostosowanie rytmu serca do zmiennych potrzeb organizmu jest niemozliwe, zachodzi konieczność wszczepienia układu stymulującego z adaptacją częstotliwości. Ten rodzaj stymulacji polega na dostosowywaniu częstości pobudzania serca do stopnia aktywności fizycznej, rytmu oddechów lub innych czynników. Stymulacja z adaptowaną częstotliwością może dotyczyć trybu jednojamowego albo dwujamowego.

Zmienny rytm stymulacji pozwala na łatwiejsze wykonywanie codziennych czynności. Jeżeli chory spaceruje, gimnastykuje sie lub porządkuje ogród (czynności wymagające większego wysiłku) - stymulator automatycznie dostosowuje częstośc pobudzen do wykonywanego wysiłku. Natomiast gdy pacjent odpoczyta czy zasypia - zwalnia także rytm stymulacji. Sposób, w jaki zmienia się rytm stymulacji, zależy od wartości zaprogramowanych parametrów.

 Jak odczytać kody stymulatorów?

np.:     AAI - stymulacja przedsionkowa hamowana rytmeme przedsionków

          DDD - stymulacja przedsionkowo-komorowa hamowana odpowiednim rytmem przedsionków lub komór

          VVI - stymulacja komorowa hamowana rytmem komór

          DDDR -   stymulacja przedsionkowo-komorowa hamowana odpowiednim rytmem przedsionków lub komór, z automatycznym wzrostem częstości modulacji przy wzroście zapotrzebowania tlenowego (np. wysiłek fizyczny, stres)

Stymulacja przedsionkowa AAI oraz dwujamowa DDD i VDD pozwalają na zachowanie prawidłowej sekwencji skurczu przedsionków i komór i nazywane są stymulacją fizjologiczną. Fizjologiczne tryby stymulacji zapobiegają występowaniu zespołu stymulatorowego, zmniejszają częstość występowania migotania przedsionków i powikłań zatorowych i poprawiają wskaźniki wydolności mięśnia sercowego, zapewniają więc lepszy komfort życia i przedłużają przeżycie.