U 90% osób nie da się ustalić przyczyn nadciśnienia tętniczego. Mówimy wtedy o nadciśnieniu tętniczym samoistnym, pierwotnym lub chorobie nadciśnieniowej. Z badań wynika, że rozwój nadciśnienia jest uwarunkowany przez wiele czynników genetycznych i środowiskowych.

Osoby obciążone rodzinnie nadciśnieniem tętniczym mają większą skłonność do rozwoju nadciśnienia tętniczego w przyszłości, niż osoby nieobciążone rodzinnie. Większe predyspozycje do rozwoju nadciśnienia w późniejszym wieku wykazują także osoby, które przy urodzeniu miały niską masę ciała (<2,5 kg).

  Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju nadciśnienia:

- alkohol

- przewlekły stres

- otyłość

- cukrzyca

- palenie papierosów

- sól

  Ponadto częściej nadciśnienie występuje:

- u osób starszych

- u mężczyzn do ok. 70 roku życia

- u osób prowadzących mało aktywny tzw. siedzący tryb życia

- u chrapiących lub cierpiących na tzw. bezdech senny.

  Nadciśnienie może rozwinąć się także:

- u kobiet - na skutek długotrwałego przyjmowania doustnych leków

antykoncepcyjnych

- w wyniku przewlekłego stosowania leków przeciwbólowych o właściwościach przeciwzapalnych (niesterydowe leki zapalne).

Obecnie szacuje się, że u około 10% pacjentów z nadciśnieniem ma ono charakter wtórny, tzn. że wysokie wartości ciśnienia są jedynie objawem choroby toczącej się w obrębie jakiegoś narządu, najczęściej nerek lub w obrębie dużych naczyń tętniczych (aorta, tętnice nerkowe).

Wysokie wartości ciśnienia tętniczego krwi mogą być przejawem zaburzenia funkcji wydzielniczej narządów, określane mianem gruczołów dokrewnych:

- nadnercza

- tarczyca

- przytarczyce

- przysadka mózgowa.

Wyeliminowanie przyczyny np. usunięcie guza kory nadnercza często pozwala na całkowitą i trwała normalizację ciśnienia tętniczego krwi.