ANATOMIA

Rozmiar tekstu: A A A
Jesteś w: Strona główna >> O sercu >> Anatomia

BUDOWA OGÓLNA SERCA

Serce, ważące ok. 300g leży mniej więcej pośrodku klatki piersiowej, swym koniuszkiem skierowane w lewą stronę. 2/3 serca leży na lewo od płaszczyzny pośrodkowej ciała, a tylko 1/3 na prawo od tej płaszczyzny. Oś serca (linia łącząca środek podstawy serca ze środkiem jego koniuszka) tworzy z osią podłużną kąt 45°.

Serce zbudowane jest z tkanki mięśniowej, która kurcząc się powoduje „pompowanie" krwi.

 

 

W jego budowie możemy wyróżnić cztery jamy: dwa przedsionki - przedsionek prawy i przedsionek lewy oraz dwie komory - komorę prawą i komorę lewą.


Przedsionek prawy (łac. atrium dexter) - zbiera krew z całego organizmu oprócz płuc. Uchodzą do niego:

  • żyła główna górna (łac. vena cava superior) - zasadniczo zbiera krew z nadprzeponowej części ciała

  • żyła główna dolna (łac. vena cava inferior) - zbiera krew z podprzeponowej części ciała

  • zatoka wieńcowa (łac. sinus coronarius) - uchodzą do niej żyły duże i średnie serca.


Przedsionek lewy (łac. atrium sinister) - z płuc krew zbierają cztery żyły uchodzące do przedsionka lewego:

  • żyła płucna górna lewa (łac. vena pulmonalis superior sinister)

  • żyła płucna górna prawa (łac. vena pulmonalis superior dexter)

  • żyła płucna dolna lewa (łac. vena pulmonalis inferior sinister)

  • żyła płucna dolna prawa (łac. vena pulmonalis inferior dexter)

Przedsionki oddzielone są od komór zastawkami serca: po stronie lewej zastawką dwudzielną (mitralną), po stronie prawej zastawką trójdzielną. Nazwy tych zastawek wskazują z ilu płatków są one zbudowane.


Z przedsionka prawego krew przepływa do prawej komory, a następnie wyprowadzana jest do płuc pniem tętnicy płucnej, który następnie dzieli się na tętnicę płucną prawą i lewą. Od prawej komory pień płucny oddziela zastawka pnia płucnego. Z płuc krew spływa do przedsionka lewego czterema żyłami płucnymi i następnie mijając zastawkę dwudzielną wpływa do lewej komory. Aorta, największa tętnica organizmu wyprowadza krew z lewej komory serca. Zastawki półksiężycowate aorty zwane potocznie zastawką aortalną oddzielają aortę od komory.

W zdrowym sercu nie ma połączenia między prawą a lewą komorą, a przepływ krwi w układzie serce - naczynia jest jednokierunkowy.

 

 

BUDOWA WEWNĘTRZNA MIĘŚNIA SERCOWEGO

Na przekroju ściany serca możemy wyróżnić trzy warstwy (idąc od wewnątrz):

  • wsierdzie (łac.endocardium)- jest to jednowarstwowy nabłonek płaski spoczywający na łącznotkankowej blaszce właściwej wsierdzia. Pod nią znajduje się zawierająca naczynia i nerwy (których brak w blaszce właściwej) tkanka podwsierdziowa. Nabłonek wyściełający wszystkie struktury wewnątrz serca, przechodzi bez wyraźnej granicy w śródbłonek naczyń (łac. endothelium)

  • śródsierdzie (łac. myocardium - w szerokim znaczeniu) składa się z trzech głównych elementów:

 

1. szkielet serca - znajduje się w podstawie serca na granicy między przedsionkami i komorami. Zbudowany jest z tkanki włóknistej zbitej. Składa się z:

  • czterech pierścieni włóknistych (łac. annuli fibrosi) otaczających ujścia żylne i tętnicze serca.

  • dwóch trójkątów włóknistych (łac. trigona fibrosa) - prawy i lewy, leżą pomiędzy pierścieniami włóknistymi otaczającymi ujścia przedsionkowo-komorowe a pierścieniem ujścia aorty.

  • części błoniastej przegrody międzykomorowej

 

2. układ przewodzący serca (łac. systema conducens cordis) - reguluje on rytmikę pracy serca oraz prawidłową kolejność skurczów poszczególnych części serca. Jest on zbudowany z zmodyfikowanych miocytów. Składają się na niego:

  • węzeł zatokowo-przedsionkowy (łac. nodus sinuatrialis) - generuje on wskutek powolnej samoistnej depolaryzacji prawidłowy rytm zatokowy skurczów serca.

  • węzeł przedsionkowo-komorowy (łac. nodus atrioventricularis)

  • pęczek przedsionkowo-komorowy (łac. fasciculus atrioventricularis, pęczek Hisa) na który składa się pień (odnoga wspólna łac. crus commune), jedyne połączenie między mięśniówką przedsionków i komór) oraz odnogi prawej i lewej. Wszystkie odnogi biegną w przegrodzie międzykomorowej.

  • rozgałęzienia końcowe (włókna Purkiniego) wstępują ku górze w mięśniówce właściwej podstawy serca (zarówno komory prawej jak i lewej)

 

3. mięsień sercowy czyli właściwe myocardium. Składa się na nią osobna mięśniówka przedsionków i komór:

  • w przedsionkach nie rozróżniamy ściśle oddzielnych warstw, a jedynie pasma mięśniowe głębokie - krótsze, biegnące w obrębie jednego przedsionka, i długie, leżące bardziej powierzchowne, łączące oba przedsionki

  • w komorach zazwyczaj wyróżnia się:

  1. zewnętrzną warstwę skośną - wspólną dla obu komór, na wierzchołku serca tworzącą wir serca (łac. vortex cordis)

  2. środkowa warstwa okrężna - jej powierzchowna część jest wspólna, a głębsza osobna dla komór. To ona wytwarza główną siłę skurczu serca

  3. wewnętrzna warstwa podłużna - osobna dla każdej komory

 

4. nasierdzie (łac. epicardium) - jest to blaszka trzewna osierdzia surowiczego. Zbudowane jest z jednowarstwowego nabłonka płaskiego spoczywającego na blaszce właściwej nasierdzia (łac. lamina propia epicardii) i leżącej pod nią tkance podnasierdziowej, zawierającej liczne adipocyty (naczynia i nerwy biegną analogicznie do wsierdzia)

 

UNACZYNIENIE SERCA

 

Wykonując olbrzymią pracę, serce wymaga ciągłego zaopatrzenia w tlen i substancje odżywcze przenoszone wraz z krwią. Elementy te doprowadzane są do komórek mięśniowych poprzez tętnice wieńcowe. Największe z nich mają średnicę przy ujściu ok. 4-8mm, a w odcinku środkowym około 2-4mm. Tętnice wieńcowe: prawa i lewa odchodzą od aorty tuż powyżej zastawki aortalnej.

Lewa tętnica wieńcowa rozpoczyna się pniem a następnie dzieli na (1) tętnicę przednią zstępującą, oddającą tętnice skośne i przegrodowe oraz (2) tętnicę okalającą, od której odchodzą tętnice brzeżne. Gałęzie lewej tętnicy wieńcowej unaczyniają lewą komorę serca oraz 2/3 przegrody międzykomorowej. U 1% ludzi pień lewej tętnicy wieńcowej nie występuje a tętnice przednia zstępująca serca i tętnica okalająca rozpoczynają się oddzielnie.

Komorę prawą i 1/3 część przegrody międzykomorowej unaczynia prawa tętnica wieńcowa, oddająca także gałązki do węzła zatokowego i tylnej powierzchni lewej komory. U 10-15% osób prawa tętnica wieńcowa jest słabiej rozwinięta i wówczas ściana tylna serca unaczyniana jest poprzez tętnicę tylną zstępującą, będącą kontynuacją tętnicy okalającej.

 

 

UNERWIENIE SERCA

Unerwienie serca można podzielić na:

  • współczulne, które zapewniają

    • nerw sercowy szyjny górny odchodzący od zwoju szyjnego górnego,

    • nerw sercowy szyjny środkowy od zwoju szyjnego środkowego,

    • nerw sercowy szyjny dolny od zwoju szyjnego dolnego,

    • nerwy sercowe piersiowe od części piersiowej pnia współczulnego.

  • przywspółczulne zapewniają

    • gałęzie sercowe górne od części szyjnej nerwu błędnego,

    • gałęzie sercowe piersiowe od części piersiowej nerwu błędnego,

    • gałęzie sercowe dolne od nerwu krtaniowego wstecznego.

Zatem jeżeli mowa o nerwach mamy na myśli unerwienie współczulne, a jeżeli o gałęziach - przywspółczulne.

Wymienione nerwy i gałęzie układają się w dwie grupy:

  • powierzchowną - nerwy współczulne i jest to splot sercowy powierzchowny,

  • głęboką - gałęzie przywspółczulne; splot sercowy głęboki.

Sploty te przechodzą w splot wieńcowy lewy i prawy. W splotach tych występują liczne zwoje sercowe, w których następuje przełączenie przywspółczulnych włókien przedzwojowych na zazwojowe.

Czynnościowo unerwienie współczulne przyspiesza akcję serca, przywspółczulne zwalnia.

NA SKRÓTY

Witryna ma charakter edukacyjny, nie konsultacyjny! Autorzy dołożyli wszelkich starań, aby informacje zawarte w tym serwisie zostały podane właściwie,
zgodnie z najnowszym stanem wiedzy w chwili pisania. Zarówno autorzy, jak i wydawcy serwisu nie ponoszą odpowiedzialności za konsekwencje
wykorzystania informacji zawartych w tym serwisie. Ostateczne decyzje stosowania terapii spoczywają na lekarzu prowadzącym.

 

POLITYKA PRYWATNOŚCI